Beste Kris,
Wat mijn grootste passie is? Die vraag durven vrienden mij wel eens te
stellen. Ik hoef hierover niet lang na
te denken. Daarop weet ik meteen een
antwoord. De liefde, dat antwoord ik met
een grote glimlach. Mijn vrienden
fronsen dan de wenkbrauwen. Een
dergelijk antwoord hadden ze niet verwacht.
Om hun verwarring te maskeren, herhalen ze de vraag. Even ernstig nu, voegen zij er nu nog aan
toe. Alsof liefde geen ernstige zaak zou
zijn. Het herhalen van de vraag doet mij
vermoeden dat zij best wel een antwoord wensen.
Ik besluit dan maar het spel mee te spelen. Mijn op één na grootste passie is reizen, zeg
ik dan. De gefronste wenkbrauwen klaren
op. Nu kan verder gegaan worden met de
conversatie. Vaak wordt tijdens dat
gesprek nog die ene vraag gesteld. Welk
land ik zeker nog wil zien. Ook daarop
heb ik meteen een antwoord klaar. Congo,
zeg ik dan. Een verklaring kan ik niet
geven. Schoonheid behoeft geen
verklaring. Aan mijn liefdesverklaring
voor Congo koppel ik meteen een kleine toevoeging. Ik zeg dan dat ik er heel waarschijnlijk
nooit zal geraken. Omwille van de
politieke situatie. Dat blijft nogal
vaag. Die politieke situatie kan ik niet
echt duiden. Nu is het niet de
schoonheid die mij verhindert een verklaring te geven. Onwetendheid, dat is wat mij verhindert een
duidelijk statement te formuleren.
Onwetendheid schrikt mij af. Ik
moest aan het werk. Ik moest kennis
vergaren. Kennis, die mij in staat moest
stellen mijn te beknopte analyse degelijk te onderbouwen. Ik keek om mij heen. Naar kansen en mogelijkheden, die mijn kennis
inzake Congo konden opvijzelen. Uw jongste boek leek daartoe een bijdrage te kunnen leveren. In de inleiding van uw boek las ik dat u de
grondoorzaken en lagen van het conflict wil identificeren. U wil bekijken op welke manier ze elkaar
beïnvloeden en analyseren hoe ze bijdragen aan het geweld van de laatste
decennia. Met uw boek hoopt u bij te
dragen tot een meer genuanceerde aanpak vanuit een bottom-up perspectief. Om zo het idee de conflicten in Congo louter te
zien als blind cyclisch geweld en eeuwige barbarij enigszins bij te
stellen. Dit leek mij een mooi
vertrekpunt om kennis te maken met de politieke situatie in Congo.
Meteen wordt mij het Congolese conflict helder en klaar
uiteengezet. In dat conflict komen drie
conflictlagen samen. Vooreerst is er het
probleem van de Congolese staat om zich te herstellen na de verschillende
implosies. Verder is er de verderzetting
van het Rwandese conflict op Congolese bodem.
Het derde element is de ratrace om de exploitatie van de overvloedig
aanwezige grondstoffen in Congo. In de
rest van het boek zal aangetoond worden hoe deze drie elementen op elkaar
inwerken en hoe andere factoren die conflictlagen nog versterken. Zo is er de toenemende bevolkingsdruk en de
concurrentie tussen de verschillende gemeenschappen om de toegang tot land.
We keren terug naar de onafhankelijkheid. Naar Mobutu.
Naar de Eerste Afrikaanse Wereldoorlog.
Naar Laurent-Désiré Kabila. Naar
Joseph Kabila. Naar de huidige
tijden. Telkens wordt elke periode
uitvoerig besproken en belicht. Telkens
volgt een duidelijke reconstructie van de feiten en wordt getracht de gevolgen
van gebeurtenissen en genomen beslissingen te duiden.
In die reconstructie wordt voldoende plaats geboden voor de nodige
kritiek. Er wordt stilgestaan bij de
moeilijkheden van de verkiezingen in 2011.
U toont hoe het uitblijven van lokale verkiezingen een goed
georganiseerde staat onmogelijk maakt. Op die manier blijft een consolidatie
van de democratie aan de basis uit. Er
wordt stilgestaan bij de rol van Tshisekedi en zijn angst om zich vuil te maken
door actief mee te stappen in het democratiseringsproces. Zijn rol om telkens weer aan de zijkant te
blijven staan wordt op de korrel genomen.
De mislukking in het uitbouwen van een eengemaakt leger wordt uitvoerig
belicht. Er wordt uitgebreid ingegaan op
de woede en frustratie bij de bevolking.
U toont aan hoe de bevolking het geloof in de politiek verliest. Hoe het verzet tegen de politici groeit. De bevolking lijkt enkel nog te geloven dat
politici aan de macht zijn voor persoonlijke verrijking en die van hun
clan/gemeenschap. U blijft niet enkel
kritisch voor Congo. Met uw zin voor
kritiek gaat u ook al eens de grens over.
In die grensoverschrijdende kritiek bent u hard voor Paul Kagame,
president van Rwanda.
In het boek wordt ook aandacht besteed aan de vele
vredesinitiatieven. Het akkoord van
Lusaka. Het akkoord van Pretoria. Het PSCF-akkoord. Vele initiatieven bedoeld om het land te
pacificeren. Om het land tot de nodige
rust te brengen. U zoomt in op de
tekortkomingen. Op de ingebouwde
constructiefouten. Op de niet ingeloste
beloftes. U staat stil bij de rol van de
internationale gemeenschap. Bij hun al
te grote aan- of afwezigheid op bepaalde scharniermomenten. U staat stil bij de rol van de vredesmacht
Monusco.
Een boek over Congo kan niet volledig zijn zonder te focussen op de
verschillende rebellenbewegingen. Dat
verhaal brengt u ook. U vertelt over de
opkomst, de groei en het verval van de vele gewapende groeperingen. U geeft aan hoe bepaalde groepen verdwijnen,
later weer opkomen om dan weer te fusioneren met andere groepen. U stelt pijnlijk vast dat vele groepen niet
langer meer vrijheidsvechters of verdedigers van een ideologie zijn maar dat
zij vervallen in banditisme, gedreven door economische motieven. Omdat het burgerleven geen waardig
alternatief biedt. Al die gewapende
groeperingen bemoeilijken het proces om de vele uitdagingen efficiënt aan te
pakken en werkzame oplossingen voor het land aan te reiken.
U hebt gekeken naar het verleden.
U hebt gekeken naar het heden.
Maar wat met de toekomst? Met een blik op de toekomst eindigt u uw
boek. U kijkt vooruit naar de
verkiezingen, waarvan nog steeds niet geweten is wanneer zij dan eindelijk
zullen doorgaan. U kijkt naar de pogingen
van de huidige president Kabila om toch zo lang mogelijk aan te blijven onder
zijn huidig mandaat. U laat zien welke
mechanismes Kabila aanwendt om dat te bereiken.
In uw eindoordeel bent u heel kort.
De toekomst lijkt somber. Omwille
van een lijdende bevolking. Omwille van
een politieke bovenlaag die zich bezondigt aan het ergst mogelijke wanbeheer.
Ondanks uw boek blijft Congo mijn favoriet als mogelijke
reisbestemming. Nog altijd zal ik niet
kunnen verklaren waarom dat zo is. Zoals
ik al zei, schoonheid behoeft geen verklaring.
Nu besef ik helaas meer dan ooit dat mijn verlangen dit land ooit te
bereizen niet meteen werkelijkheid zal worden.
Omwille van de politieke situatie.
Als mij nu gevraagd zal worden die politieke situatie wat meer te
duiden, zal ik dit kunnen doen.
Uitgebreid en onderlegd. Uw boek
heeft mij die kennis aangereikt.
Vóór uw boek was ik een leek inzake Congo. Na het lezen van uw boek is dat enigszins
anders geworden. Een autoriteit ben ik
niet. Bijlange niet. Toch meen ik Congo iets beter te
begrijpen. In dat begrip sluipt de
nodige nuance. Die nuance verblindt
niet. Integendeel. Die nuance stelt scherp. Doet mij inzien dat wij voorbij de
voorstelling van de eeuwige barbarij moeten kijken. Want enkel als wij voorbij die voorstelling
zien kunnen wij Congo pas echt zien. In
al zijn schoonheid. In al zijn
lelijkheid.
Beste Kris. Ik wil u danken
voor dit boek. Wat u deed, was een
huzarenstukje. Een complexe materie
begrijpelijk en beknopt schetsen. Het is
niet iedereen gegeven. U slaagde met
grootste onderscheiding. Daarvoor wil ik
u danken.
Met vriendelijke groeten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten